Τρίτη 17 Νοεμβρίου 2009

Η σπηλιά του Κένταυρου Χείρωνα


- Είναι πολύ συχνή η προσπάθεια ταύτισης διαφόρων τόπων με σημαντικά γεγονότα του παρελθόντος, καθώς και η ταύτιση αντικειμένων με πρόσωπα ή στιγμές που υπήρξαν ιδιαίτερα σε περασμένες εποχές και στην εξέλιξη των πραγμάτων. Οι λόγοι για μια τέτοια προσπάθεια ποικίλουν από περίπτωση σε περίπτωση. Και αν για ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα κάτι τέτοιο μπορεί να είναι έως και θεμιτό , τι μπορεί να σημαίνει για μυθικά γεγονότα και πρόσωπα;

- Η αναζήτηση του "Αγίου Δισκοπότηρου" στη δυτική κουλτούρα μεταφράζεται στα καθ' ημάς στην αναζήτηση τάφων σπουδαίων μορφών της ελληνικής μυθολογίας, μυθικών πόλεων, αντικειμένων που σχετίζονται με μυθικές μορφές έξω από κάθε λογική προσμονή ύπαρξης...

- Τέτοια μυθικά όντα, που σύμφωνα με την αρχαιοελληνική παράδοση ζούσαν και στο Πήλιο, ήταν οι Κένταυροι. Γνωστότερος από όλους, ο Χείρωνας. Μισά άλογα, μισά άνθρωποι αντιπροσώπευαν την άγρια και απολίτιστη πλευρά του ανθρώπινου είδους και συνδέονταν με φασαρίες και αρνητικά γεγονότα. Ο Χείρωνας όμως ήταν το αντίθετο από τους ομοειδείς του. Αντιπροσώπευε την πολιτισμένη πλευρά του ανθρώπινου είδους και μέσα από τη σοφία και τις γνώσεις του γεφύρωνε την άγρια φύση με τον πολιτισμό.

- Όπως γνωρίζουμε από τις σχετικές αναφορές των μύθων, ο Χείρωνας κατοικούσε σε μια σπηλιά στο Πήλιο. Σε ποια όμως; Σχεδόν σε κάθε γωνιά του θρυλικού βουνού των κενταύρων υπάρχει και μια σπηλιά που οι ντόπιοι αναγνωρίζουν ως "σπηλιά του Χείρωνα". Τα κίνητρα για ια τέτοια ταύτιση μπορούν να αποδοθούν από την απλή επιθυμία να ταυτιστεί η ίδια η σημερινή μικροκοινωνία ενός τόπου με ένα ένδοξο παρελθόν προκειμένου να σφυρηλατήσει μέσα από αυτό την ιδιαίτερη ταυτότητά της, έως πιο καθημερινά και υλιστικά ελατήρια που συμβαδίζουν με απόψεις για οικονομική ανάπτυξη του κάθε τόπου μέσα από τουριστική προβολή και εκμετάλλευση...

- Πολλές φορές είτε με την ιδιότητα του αρχαιολόγου είτε με εκείνη του ερασιτέχνη σπηλαιολόγου έχω συζητήσει με απλούς ανθρώπους για το θέμα. Η άποψη μου είναι απλή και κρυστάλλινη. Εφόσον από τη μια τα μυθικά αυτά πλάσματα δεν μπορεί να υπηρξαν με τη μορφή που περιγράφονται στη μυθολογία, αλλά από την άλλη αποτελούσε πεποίθηση των αρχαίων προγόνων μας η ύπαρξή τους, τότε δεν έχει σημασία η αναζήτηση αυτού καθαυτού του τόπου κατοικίας τους, αλλά αντίθετα αποκτά ιδιαίτερο νόημα και αξία η αναζήτηση των τόπων εκείνων στους οποίους οι αρχαίοι κάτοικοι του Πηλίου πίστευαν ότι τα μυθικά αυτά όντα κατοικούσαν. Με άλλα λόγια σπηλιά - κατοικία του Κένταυρου Χείρωνα όπως περιγράφεται στη μυθολογία προφανώς και δεν υπήρξε, αλλά μπορεί να υπήρξαν σπηλιές ή άλλα μέρη, όπου οι αρχαίοι κάτοικοι της περιοχής πίστευαν ότι κατοικούσε κάποτε ο Χείρωνας. Πολύ πιθανό μάλιστα να μετέτρεψαν τους χώρους αυτούς σε ιερούς τόπους ή τόπους λατρείας και μέσω αυτής της ιδιαιτερότητάς τους να μας βοηθούν στον εντοπισμό τους.

- Στην αντίθετη περίπτωση που θεωρήσουμε τους Κενταύρους απλούς ανθρώπους που λόγω του τρόπου ζωής τους (έφιπποι) και των δραστηριοτήτων τους (έφιπποι βοσκοί που κέντριζαν τα ζώα για να τα οδηγούν από μέρος σε μέρος) μπερδεύτηκαν στη φαντασία του κόσμου με τα μυθικά τέρατα μέσα στο ομιχλώδες και μυστηριακό τοπίο του Πηλίου, τότε ίσως όντως να πρέπει να αναζητήσουμε κατοικίες. Κατοικίες όμως βοσκών χωρίς κάτι το ιδιαίτερο ή κατι το ξεχωριστό. Μιλάμε δηλαδή για σπηλιές με κατοίκηση ή έστω χρήση από κτηνοτρόφους της Νεολιθικής ή της Πρώιμης και Μέσης Εποχής του Χαλκού. Αναζητούμε δηλαδή πολύ συγκεκριμένα στοιχεία, τα οποία γενικότερα υπάρχουν σε αρκετές σπηλιές της περιοχής. Και σε αυτή την περίπτωση βέβαια δεν μπορώ να φανταστώ σε τι θα διαφέρει η σπηλιά του βοσκού πλέον Χείρωνα από τους υπόλοιπους της περιοχής προκειμένου να ταυτιστεί αρχαιολογικά...