Κυριακή 6 Ιανουαρίου 2008

Ιστό - τοποι...

Τον τελευταίο καιρό (και για την ακρίβεια εδώ και πολύ καιρό... ) ασχολούμαι με τη μελέτη της έννοιας του χώρου και της χρήσης του από τους ανθρώπους του παρελθόντος. Δεν έχει σημασία για πιο λόγο. Σημασία έχει ότι ο χώρος αποδεικνύεται μια τρομερά πολύπλοκη έννοια, που συνεχώς αλλάζει και διαμορφώνεται ανάλογα με την εποχή και τις αναζητήσεις των εκάστοτε κοινωνιών. Πρόκειται δηλαδή για ένα είδος εννοιολογικού χαμαιλέοντα, τον οποίο κάθε φορά που νομίζεις ότι έπιασες μόλις και μετά βίας τον διακρίνεις να σου χαμογελάει από το απέναντι κλαδί, πανόμοιος με αυτό.

Οι παραλλαγές του χώρου πολλές. Διαφέρουν κυρίως στο φορτίο νοημάτων που κουβαλάει κάθε μία και στον τρόπο που προσεγγίζεται. Χώρος, τόπος, τοπίο, τοποθεσία, αλλά και σπίτι, χωριό, πόλη, γειτονιά, δρόμος, διαδρομή, εξοχή, πατρίδα... Όποια έννοια και αν επιλέξει κανείς από τις παραπάνω, όσα χαρακτηριστικά και αν προσθέσει ή αφαιρέσει σε κάθε μια από αυτές, ένα χαρακτηριστικό παραμένει κυρίαρχο: η υλικότητα του χώρου, όπως αυτή εκφράζεται στεγνά από τις γεωγραφικές συντεταγμένες ή κάπως πιο ποιητικά από την περιγραφή των περιεχομένων του.

Και φτάνουμε στους ιστο - τόπους. Ιστοσελίδες, ιστολόγια, χώροι ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και όλα τα σχετικά. Μορφές χώρων που δημιούργησε και καθιέρωσε η σύγχρονη πραγματικότητα του διαδικτύου. Χώροι που ενώ ενέχουν υλικότητα, εφόσον υπάρχουν κάπου σε κάποιο μηχάνημα, συγχρόνως την ξεπερνούν καθώς ανατρέπουν τη λογική που μέχρι σήμερα ίσχυε για το χώρο. Σήμερα πια η κίνηση δεν είναι προς το χώρο, αλλά αφορά τον ίδιο το χώρο. Έρχεται ο χώρος σε σένα, δεν πας εσύ εκεί, όπου και αν είναι αυτό το εκεί. Απατηλά αναφέρουμε ότι επισκεφτόμαστε ιστολόγια και ιστοτόπους από κεκτημένη ταχύτητα και γιατί έτσι αισθανόμαστε πιο άνετα. Στην ουσία όμως αυτά επισκέπτονται εμάς και όχι πάντα με δική μας πρωτοβουλία.
Ιδεατοί χώροι υπήρχαν πάντα. Φαντασία, ουτοπίες, παράδεισοι, κόλασες, ονειρεμένοι τόποι, τόποι φαντασίας. Το ταξίδι γινόταν με το νου, με αφηγήσεις. Οι νέοι όμως τόποι του διαδικτύου δεν έχουν σχέση με εκείνους. Και δεν είναι μόνο η λανθάνουσα υλικότητα που τους διαφοροποιεί, ούτε η διαφορά του ταξιδιωτικού τρόπου. Οι ιδεατοί τόποι ήταν ιδιωτικοί, κατά παραγγελία και κατά βούληση, οι ηλεκτρονικοί τόποι είναι προκατασκευασμένοι. Μπορεί η ποικιλία και η αφθονία τους να δίνει μια ψευδαίσθηση ελευθερίας και επιλογής, αλλά δεν παύουν να είναι προκατασκευασμένοι.

Και αυτός εδώ ο χώρος, στον οποίο γράφω, λέω πως είναι δικός μου. Ο χώρος μου. Ο τόπος μου. Έχω και συνθηματικό για να μπαίνω μόνο εγώ και κανείς άλλος. Δε ξέρω όμως που βρίσκεται. Εγώ τον βρίσκω πάντα εδώ στην οθόνη του υπολογιστή μου. Και αυτό μου αρκεί. Έχει υλικότητα αλλά δε με απασχολεί αυτό. Προτιμώ να τον φαντάζομαι κάπου στο κενό, στο πουθενά, στο παντού.

Ο κόσμος μεγάλωσε, έγινε αχανής, παγκόσμιος. Οι πατρίδες μας το ίδιο. Οι πόλεις μας επεκτάθηκαν, αναπτύχθηκαν και γέμισαν χώρους συνάντησης, περιπάτων και κατανάλωσης. Τα σπίτια μας απέκτησαν δωμάτια και ανέσεις. Και εμείς δεν αρκούμαστε πια στην απομόνωση του δωματίου μας. Δεν μας αρκεί η κλειστή πόρτα της ιδιωτικότητάς του χώρου μας. Αναζητούμε έναν πιο προσωπικό χώρο, έναν πιο προστατευμένο και πιο ελεγχόμενο μόνο από εμάς. Έναν χώρο ιδεατό και συνάμα υλικό, έναν χώρο μικρό αλλά συγχρόνως τεράστιο. Έναν χώρο που μπορεί να βρίσκεται συγχρόνως παντού και να τον μοιραζόμαστε με όλους.

Έναν διαδικτυακό χώρο...

12 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητέ Κώστα

Είμαι 10 χρόνια μεγαλύτερή σου και μένω στην Αθήνα. Το κείμενο και οι φωτογραφίες που διάλεξες μου έκαναν εντύπωση κι έτσι σου γράφω κι εγώ δυό λόγια.
Βρίσκομαι στην μπλογκόσφαιρα εδώ και λίγους μήνες, βρίσκω ατελή την όλη κατάσταση καθώς οι άνθρωποι κάνουν παρέα φυσικά κι όχι άϋλα...
Ωστόσο, από τη στιγμή που οι άνθρωποι έχουμε στη διάθεσή μας ένα ηλεκτρονικό μέσο επικοινωνίας, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε κατά τη γνώμη μου, είναι η ανταλλαγή γνώσεων. Με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιούμε τον υπολογιστή για να δουλέψουμε, μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε για να μεταδώσουμε γνώση και εμπειρία για τα κοινά καθώς, όπως γράφει και η Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, www.enet.gr , τόσο οι πολιτικοί όσο και η τηλεόραση δεν εκπροσωπούν την κοινωνία των πολιτών.
Προσωπικά το καταλαβαίνω ως πείραμα που θα έχει αποτελέσματα, πέρα δηλαδή από την διαθεσιμότητα του μέσου έκφρασης, η χρήση του συνεχώς θα βελτιώνεται από εμάς τους ίδιους.
Όποιο χρόνο μπορεί να διαθέσει ο καθένας σ' αυτήν την ασυνήθιστη κατ' αρχήν κοινότητα, σε μια εποχή που ο χρόνος είναι πολύτιμος, θάναι μια προσφορά χρήσιμη για όλους. Επειδή πρόκειται για πνευματική επικοινωνία, εξαρχής σκέφτηκα ότι χρήσιμο είναι ότι προάγει τις γνώσεις μας και γι' αυτό, στο δικό μου μπλόγκ, μεταφέρω σημειώματα από βιβλία που διαβάζω και τα οποία πήρα, ακριβώς γιατί διαπίστωσα ότι ήταν αδύνατο να καταλάβω τι συμβαίνει γύρω μας από αυτά που έβλεπα στην τηλεόραση και διάβαζα στις εφημερίδες ενώ ταυτόχρονα, το κόστος ζωής ανέβαινε και συνεχίζει ν' ανεβαίνει ραγδαία. Αυτά δεν είναι φυσιολογικά πράγματα, ζούμε μια επιταχυνόμενη παρακμή,το καλοκαίρι χάσαμε και συνανθρώπους μας τελείως άδικα. Πιθανόν, σ' αυτήν εδώ την κοινότητα, κάτι να καταφέρουμε να σκεφτούμε καλύτερο, ώστε αυτή η ενασχόλησή μας με τα κοινά ν' αποκτήσει μια αξία. Αυτό βρίσκω να είναι το νόημα της παρουσίας μας εδώ, με όποιο τρόπο το εκφράζει ο καθένας μας.

doctor είπε...

Αφού συμφωνήσω με το πνεύμα του ποστ, παραθέτω ένα υπέροχο αφιέρωμα, με απόψεις πολλών πανεπιστημιακών:

http://www.vimaideon.gr//Article.aspx?d=20080104&nid=7083069&sn=ΚΥΡΙΟ%20ΤΕΥΧΟΣ&spid=1478

Ανώνυμος είπε...

Σας ευχαριστώ για τα σχόλια. Είναι βλέπετε τα πρώτα που δέχομαι.

Αγαπητή sea,
θα με ενδιέφερε αν δε σου κάνει κόπο να μου πεις τι ακριβώς σε εντυπωσίασε στο κείμενο. Ενδιαφέρουσα η στάση σου σχετικά με το θέμα της επικοινωνίας μέσα από τις ηλεκτρονικές ευκολίες. Απλά θα διαφωνήσω λιγάκι μαζί σου στο θέμα της απαισιοδοξίας. Δε νομίζω ότι ζούμε σε παρακμή και μάλιστα ραγδαία. Και αυτό γιατί είναι δύσκολο να ορίσεις την παρακμή χωρίς να ορίσεις ταυτόχρονα και ένα πρότυπο ως μέτρο. Χρειάζεσαι το νορμάλ και την ακμή ως έννοιες για να πεις ότι υπάρχει παρακμή. Και κοιτώντας προς τα πίσω δε ξέρω αν μπορώ να ξεχωρίσω κάποια εποχή που να την βάλω ως μέτρο. Όλες είχαν τα υπερ και τα κατά. Τα θετικά και τα αρνητικά. Απλά πιστεύω ότι κάθε εποχή είναι αυτή που είναι και ότι οφείλουμε να τη ζούμε όσο το δυνατό καλύτερα και πιο ουσιαστικά. Και να προσπαθούμε για όσα θεωρούμε σωστά. Αν το μέσον για να "καταφέρουμε να σκεφτούμε κάτι καλύτερο", όπως λες είναι η συζήτησή μας μέσα στα ιστολόγια, τότε ας το εκμεταλλευτούμε όσο μπορούμε. κάποτε οι άνθρωποι έγραφαν τις σκέψεις τους σε τετράδια και "κρυφά" (;) ημερολόγια. Τώρα μπορούμε εύκολα να τις επικοινωνούμε σε όλους (ή και σε κανέναν)Ας το δοκιμάσουμε...

Αγαπητέ doctor,
δες αν θες το σύνδεσμο που δίνεις. Κάτι πάει λάθος. Εκτός αν εγώ κάτι κάνω λάθος με τους συνδέσμους σου και δεν μπορώ μονίμως να τους ανοίξω..

Ανώνυμος είπε...

Έίναι πολλά αυτά που έγραψες, θ' απαντήσω τμηματικά :)
Μου άρεσε το πρώτο, γήϊνο κομμάτι από το πόστ σου, γιατί είναι η περιγραφή ενός αρχαιολόγου για τον χωροχρόνο ( που θα ετοιμάσω για την αστρονομία προσεχώς ). Το να ενσωματώνεται ο χρόνος στη σκέψη μας οτιδήποτε κι αν περιγράφουμε, είναι κατάκτηση πνεύματος :).
Έχεις δίκιο για τους ορισμούς του φυσιολογικού και της ακμής. Θα σου εξηγήσω αμέσως : Παρακμή = Αλογοσκούφης και το γεγονός έχει και αρχή και εξέλιξη... Για φέτος όμως θα μείνω στην οικονομική ιστορία κι έτσι τα πράγματα θα κυλήσουν πιο ήρεμα ως προς αυτή τη πλευρά.
Δεν καταλαβαίνω γιατί έρχεται ο χώρος σε σένα και δεν πας εσύ σ' αυτόν. Και γιατί ο δικτυακός χώρος είναι προκατασκευασμένος. Αυτό το δεύτερο είναι ίσως πιο δύσκολο. Ως προς το χώρο, είναι μετάδοση πληροφορίας μέσω καλωδίων, είναι ένας χώρος συνεχής, στον οποίο επιλέγεις να βρεθείς. Πας δηλαδή. Αλλά ταυτόχρονα έρχεται και σε σένα καθώς είναι προϊόν τεχνολογίας που δεν παράγεις ο ίδιος όπως π.χ. το πόστ που έγραψες.Η προκατασκευή αφορά την υλική υποδομή που καθιστά εφικτή αυτή την επικοινωνία. Η επικοινωνία δεν είναι προκατασκευασμένη. Ελπίζω ότι καταλαβαίνω σωστά :)
Η διεύθυνση του Δόκτωρα είναι πολύπλοκη, ούτε γω μπόρεσα να τη βρω. Αλλά άμα βάλεις το www.vimaidea.gr , σε βγάζει στη κεντρική σελίδα όπου ανακοινώνει την πρωτοβουλία. Ο Δόκτωρας θα μας πει περισσότερα :)

Ανώνυμος είπε...

Ο χώρος δηλαδή έρχεται σε σένα επειδή γνωρίζεις για την ύπαρξή του κι επιλέγεις να τον επιεκεφτείς. Νομίζω λοιπόν ότι είναι και τα 2 :)
Και ότι η επικοινωνία έχει δημόσιο χαρακτήρα. Το ημερολόγιο συνήθως είναι μια προσωπική ενασχόληση,δεν έχει σχέση με τα κοινά. Οι σκέψεις ενός ανθρώπου για θέματα που τον απασχολούν μέσα σε μια κοινότητα έχουν ενδιαφέρον, π.χ. η σημερινή επικοινωνία μας. Κι εγώ σκεφτόμουν τι κάνουμε και τι μπορούμε να κάνουμε στην μπλογκόσφαιρα, διάβασα τον παρόμοιο συλλογισμό σου και σου έγραψα :)
Σ' ένα τεχνικό γραφείο που δούλευα παλιά, ο αρχιτέκτονας - προϊστάμενός μου, αγανακτισμένος με τις καθυστερήσεις που επιφέρει ο έλεγχος της αρχαιολογικής υπηρεσίας σ' ένα έργο, μουρμούραγε ότι πρέπει να προσέχεις πως μιλάς στους αρχαιολόγους γιατί δεν ξέρεις σε ποιά εποχή βρίσκονται εκείνη τη στιγμή :)Εγώ πάλι, σ' ένα έργο που είχα, τα πήγα περίφημα με την αρχαιολογία. Η συνάδελφός σου ήταν σαφής, της πήγα αυτά που μου ζήτησε και πήρα την έγκριση χωρίς καθυστέρηση. Εδώ ωστόσο, θα έχω την ευκαιρία να επικοινωνώ σε απευθείας σύνδεση με τον κόσμο του αρχαιολόγου. Από αυτά που έγραψες φαίνεται ότι βρίσκεσαι στο σύγχρονο σήμερα κι ότι ο μακαρίτης δεν είχε κανένα δίκιο :)

Ανώνυμος είπε...

Πολλά αυτά που έγραψα, πολλά αυτά που απάντησες, άντε να δούμε πως να ανταπαντήσω με λιγότερα...

Αρχίζω από το τέλος, περί αρχαιολόγων. Επειδή το αντιμετωπίζω και εγώ στη δουλειά μου με τους ... μηχανικούς και τους ιδιοκτήτες (τους οποίους σέβομαι και κατανοώ όσο τίποτα άλλο). Έρχονται λοιπόν προκατειλημμένοι για ... πρόβλημα. Όπως είπες και εσύ χωρίς να το καταλαβεις προφανώς θεωρούν ότι ο υπάλληλος αρχαιολόγος "ζητάει" όσα πρέπει να φέρουν. Μα δεν είναι έτσι. Δεν είναι θέμα υπαλλήλου το τι πρέπει να συμβεί, αλλά κάποιου νόμου (καλού ή κακού αυτό είναι άλλο θέμα). Αν λέει χρειάζεται το τάδε δικαιολογητικό, όσο αντιγραφειοκράτης και αν είμαι αν δεν επισημάνω ότι λείπει ή αν το παρακάμψω μπορεί να δημιουργηθεί πρόβλημα και στην εξέλιξη της υπόθεσης αλλά ακόμα και σε μένα τον ίδιο. Οπότε;
Όσο για τις καθυστερήσεις, έχουμε μάθει όλα να τα ζητάμε για ... χτες. Δε θα ήταν πιο σώφρων και επαγγελματικό ο μηχανικός να υπολογίζει στην εκτίμησή του για το χρόνο μιας άδειας το maximum του χρόνου που δίνει ο νόμος στις υπηρεσίες; Άσχετα αν τελικά γίνει νωρίτερα και είμαι μαζί σου ότι πρέπει να ολοκληρώνονται οι διαδικασίες το συντομότερο.
Αυτά περί αρχαιολογίας, όσο πιο σύντομα και απλά γίνεται...

Ανώνυμος είπε...

Ο χώρος έρχεται σε εμάς...

Μιλάμε πάντα για τους δικτυακούς χώρους. Το βλέπω απλά. Κάθομαι στην καρέκλα μου. Δεν κουνιέμαι ούτε ένα εκατοστό. Από το παράθυρό μου βλέπω συνεχώς το ίδιο τοπίο. Απέναντί μου η ίδια βιβλιοθήκη. ώρες ατελείωτες. Και το μόνο που αλλάζει είναι μια παρέλαση διαφορετικών (ιστο)τόπων στην οθόνη του υπολογιστή μου. Δεν πάω πουθενά. Τους καλώ και έρχονται.

Προκατασκευασμένοι; Ίσως είναι όντως υπερβολικός ο όρος. Πάλι όμως το βλέπω απλά. Φτιάχνεις ένα ιστολόγιο ή μια ιστοσελίδα. Μαθαίνω ότι υπάρχει και την καλώ. Έρχεται σε μένα (σύμφωνα με τα παραπάνω) και την περιδιαβαίνω ως κάτι το έτοιμο από πριν. Ωστόσο έχεις δίκιο ότι η ανταλλαγή απόψεων και οι δυνατότητες της τεχνολογίας μπορούν να ανατρέψουν αυτό το "προκατ' σχήμα. Διαμόρφωσες τη σελίδα μου με τις σκέψεις σου και τις παρεμβάσεις σου όπως και εγώ τη δική σου ή άλλες και η συμμετοχή μεταμόρφωσε τη σχέση σου/μου με τη σελίδα σε σχέση παραγωγής και όχι κατανάλωσης έτοιμου προϊόντος. Σε πόσες περιπτώσεις όμως παρεμβαίνουμε; Πόσες προκάτ σελίδες απλά δεν τις ξεφυλλίζουμε;

Ανώνυμος είπε...

Κατάλαβα τι εννοείς με τα προκάτ. Συμφωνώ, είναι σκέτη πλήξη :)
Αλλά αυτό δεν μπορούσε να ισχύει για μια ζωντανή επικοινωνία κι αυτό που ήθελα να πω είναι ότι από τη στιγμή που τους φίλους σου τους βλέπεις φυσικά, η παρουσία σου σ' ένα δίκτυο έχει μια άλλη λειτουργία την οποία, δεδομένου του νέου κι αδοκίμαστου μέσου, πρέπει να διερευνήσεις, εγώ γι' αυτό σκέφτηκα ότι από τη στιγμή που λείπει η φυσική παρουσία το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να βελτιώσουμε τα μυαλά μας :)
Πάω να δω τα καινούργια που έγραψες :)

doctor είπε...

Ελπίζω να δουλεύει έτσι:

Παγκοσμιοποιημένες αγορές και πολιτική

Τι κρίμα που δεν έχω χρόνο για να συμμετάσχω στην συζήτηση...!

doc

Ανώνυμος είπε...

Είναι γεγονός ότι στην αρχαιολγία (ως επιστήμη αλλά και ως υπηρεσία) δεν είναι όλα ρόδινα. Που είναι εξάλλου;
Σε γενικές γραμμές η Αρχαιολογική Υπηρεσία έχει ένα διπλό ρόλο. Πρώτος ρόλος (και κύριος για τους αρχαιολόγους) είναι η προστασία των αρχαιοτήτων και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Δεύτερος ρόλος (και κύριος για όλους τους άλλους σε καθημερινό επίπεδο) είναι η εξυπηρέτηση του πολίτη σε σχέση με την πολιτιστική κληρονομιά και τις αρχαιότητες. Ο συνδυασμός τους δεν είναι πάντα εύκολος αλλά κατά τη γνώμη μου επιβάλλεται να επιτυγχάνεται σε κάθε περίπτωση.
Τα ευρήματα προφανώς δεν είναι ιδιοκτησία των αρχαιολόγων. Απλά όπως και σε κάθε περίπτωση πρόκειται για διαχείρηση εξουσίας, ανάλογη με το πολεοδόμου, του δασάρχη και του αστυνόμου κλπ αλλά σε άλλο επίπεδο. Ανάλογη αν θες με την εξουσία της υπογραφής ενός μηχανικού σε ένα έργο. Το αν γίνει (ή γίνεται) κακή χρήση αυτής της εξουσίας είναι ένα άλλο θέμα.

Η μόνη μορφή "ιδιοκτησίας" πάνω στα αρχαία είναι ότι για ένα χρονικό διάστημα ο αρχαιολόγος έχει την ευθύνη και το αποκλειστικό δικαίωμα της μελέτης των αρχαιοτήτων που αποκάλυψε. Θα το έλεγα πιο πολύ υποχρέωση να παραδώσει μια μελέτη παρά δικαίωμα αν και εχει επικρατήσει το τελευταίο ως αντίληψη. Αλλά αυτό δεν αφορά κανένα τρίτο πέρα από την αρχαιολογική κοινότητα.

Πάνω σε αυτό είχα πάντα την άποψη ότι με δεδομένες κάποιες παραμέτρους, το διαδίκτυο θα μπορούσε να συμβάλει σε αυτές τις μελέτες - δημοσιεύσεις ώστε να είναι και πιο γρήγορες και πιο ουσιαστικές και πιο άμεσα προσβάσιμες. Οι ιστο-τόποι που λέγαμε...

Ανώνυμος είπε...

Doc, πράγματι δουλεύει, τα κείμενα είναι ότι πρέπει για ( την προσεχή )Κυριακάτικη ανάγνωση :)

Ανώνυμος είπε...

Άλλο ένα απαχθέν σχόλιο από πάνω...
Τι γίνεται;;
τα τρώει ο σκώρος;