Δευτέρα 7 Ιανουαρίου 2008

Τα μονοπάτια


Πως δημιουργείται ένα μονοπάτι, ένα περασμα, ένας δρόμος; Στη σύγχρονη αντίληψη είναι αποτέλεσμα μελετών, ασκήσεων και πειραμάτων επί χάρτου, διαβουλεύσεων, οικονομικών υπολογισμών και τέλος τεχνικών εργασιών. Δεν ήταν πάντα έτσι όμως.

Τα μονοπάτια και οι διαδρομές ήταν κυρίως αποτέλεσμα της επαναλαμβανόμενης κίνησης και δράσης. Πάλι και πάλι, οι ίδιοι άνθρωποι και τα παιδιά τους, και τα παιδιά των παιδιών τους θα χρησιμοποιήσουν το μονοπάτι επιβεβαιώνοντάς το, επαναδιαμορφώνοντάς το, κρατώντας το ενεργό. Σα μια χορογραφία που επαναλαμβάνεται και δημιουργεί ένα μοτίβο κινήσεων, σαν να σκαλίζουμε στο έδαφος σημάδια αντί να γράφουμε στο χαρτί γράμματα και φράσεις. Και έχει κανόνες αυτή η κίνηση και η πράξη όπως και η χορογραφία ή η γραφή.

Ένα μονοπάτι μπορεί να είναι ανοικτό ή κλειστό ανάλογα με τη συχνότητα της χρήσης του και τις ενέργειες των διαβατών. Άλλος κόβει ένα κλαδί που φράζει το πέρασμα, άλλος κλωτσάει μια πέτρα που κατρακύλησε και έμεινε στη μέση του μονοπατιού, άλλος γεμίζει μια νεροφαγιά και όλοι μαζί διατηρούν το μονοπάτι. Όμως δεν είναι μόνο αυτό που το κρατάει ανοικτό. Είναι και κάτι άλλο πιο σημαντικό ίσως και γι' αυτό λιγάκι πιο πολύπλοκο. Κάθε σημείο της διαδρομής και μια ανάμνηση. Κάθε βήμα του διαβάτη και μια βουτιά στο παρελθόν, σε θύμησες. Με κάθε μέρα που περνά, με κάθε χρήση το μονοπάτι αλλάζει. Γεμίζει με νέες αναμνήσεις και αποκτά νέα μορφή. Το χτεσινό μονοπάτι δεν είναι ποτέ το ίδιο με το σημερινό και ας είναι η ίδια διαδρομή. Το ταξίδι στο χώρο, το ταξίδι στο χρόνο. Το μονοπάτι έχει ιστορία, έχει βιογραφία. και όχι μόνο μία. Αλλά μυριάδες. Τόσες, όσες και οι διαβάτες που πορεύτηκαν πάνω του, όσες και οι φορές που το χρησιμοποίησαν.

Το μονοπάτι περικλείει και κοινωνικές μνήμες. Τις μνήμες μιας ομάδας ανθρώπων, μιας κοινότητας, ενός χωριού. Ξωκκλήσια, βρύσες, ξέφωτα και γεφύρια στη διαδρομή του είναι σημεία συλλογικής μνήμης. Το πανηγύρι του χωριού, το αντάμωμα στη βρύση ή στο σταυροδρόμι, το επίπονο κτίσιμο του γεφυριού, όλα αυτά δημιουργούσαν ένα νέο είδος συλλογικού χρόνου, ίσως μυθολογικού.

Το μονοπάτι (όπως κάθε τι που έχει βιογραφία) κάποτε πεθαίνει. Πεθαίνει όταν παύει να χρησιμοποιείται, όταν σταματάει η κίνηση και η δράση πάνω στον άξονά του, όταν πια γίνει ένα παλιό ξεχασμένο μονοπάτι, όταν λησμονηθεί. Φαινομενικά μπορεί να ενώνει δύο άκρα. Ουσιαστικά όμως γεμίζει το χώρο με νοήματα και περιεχόμενο. Και αυτό φαίνεται όταν λείψει. Όταν χαθούν τα σημάδια και οι μνήμες και ο χώρος γίνει πάλι αδιάφορος και ομοιόμορφος, σχεδόν ανύπαρκτος ταυτόχρονα με την ανυπαρξία των ανθρώπων.

Οι διαδρομές αλλάζουν. Εξελίσσονται τα μονοπάτια για να ικανοποιήσουν νέες ανάγκες. Αντικαθίστανται από δρόμους με άσφαλτο και εθνικές οδούς ταχείας κυκλοφορίας. Με άλλες χαράξεις. Με άλλες διαδικασίες γέννησης. Με άλλου είδους μνήμες. Με άλλο τρόπο κίνησης και εγγραφής της καθημερινής πράξης. Δεν υπάρχει λόγος σύγκρισης. Οι εποχές αλλάζουν και μαζί με αυτές και οι ανάγκες και οι άνθρωποι. Πως να μείνουν ίδιες οι διαδρομές; Πως να μην πεθάνουν τα μονοπάτια;



4 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Πολύ ωραίο πόστ :)
Εγώ δεν τα καταφέρνω να γράψω κάτι μόνη μου ακόμα, ίσως του χρόνου :)
Έχω συνηθίσει να κάνω μια εργασία, να συνθέσω υπάρχοντα κείμενα και φωτογραφίες σ' ένα νέο σύνολο :)
Εδώ το κείμενο είναι πολύ ωραίο και η φωτογραφία με το ρυάκι εξαιρετική :). Συμφωνώ μαζί σου ότι οι διαδρομές υπάρχουν όσο τις κάνουμε οι άνθρωποι. Το ευχάριστο με τα μονοπάτια είναι η κλίμακά τους, η ανθρώπινη κλίμακα :). Όμως, όταν μαζευόμαστε πολλοί, θέλουμε έναν αυτοκινητόδρομο, δεν γίνεται αλλοιώς :). Και οι νέες χρήσεις φτιάχνουν το νέο περιβάλλον στο οποίο κινούμαστε κι εμάς τους ίδιους που αλλάζουμε τις αντιλήψεις μας γι' αυτό βάσει των νέων δεδομένων. Είναι πάντα κύκλος :). Ίσως τελικά νάμαστε πάντα σε τροχιά :)Δεν θα προφτάσω να γράψω για την κβαντική μηχανική, τάχουνε βρεί σχεδόν όλα :). Σ' ένα απλό άτομο, μ' έναν πυρήνα κι ένα ηλεκτρόνιο, βρήκαν ότι το ηλεκτρόνιο μεταπίπτει σε μια θέση της τροχιάς του, πιο κοντά ή πιο μακριά από τον πυρήνα, κι αυτό θα το κρίνουμε εμείς, γίνεται, αλλά δεν μπορούμε να το δούμε :)Ένας άλλος, απέδειξε την αβεβαιότητα ! Αλλά δεν μπορώ να γράψω τόσα πολλά άμεσα :). Πεπεισμένη ότι τα οικονομικά είναι πολύ χρήσιμα, έχω φαγωθεί να τα εισάγω στη σκέψη μας, ώστε ο καθένας να συνθέτει τα δικά του συμπεράσματα στη συνέχεια. Έτσι θ' αρχίσω από τα μαλακά, την ευρωπαϊκή οικονομική ιστορία :)
Πολλοί εδώ έχουν παιδιά, εγώ δεν έχω, αισθάνομαι κάπως σα χαζομπλόγκερ, με την έννοια ότι εκεί που οι γονείς πνίγονται στις υποχρεώσεις, θέλω να βρίσκω και να διαθέτω κάποιο χρόνο γι' αυτή τη νέα γενιά :) Έτσι, δεν τριγυρνάω στα μπλόγκ, διαβάζω τον δόκτωρα και την αφροδίτη που είναι νέοι γονείς κι ετοιμάζω γραπτά γι' ανάγνωση :). Το δικό σου μου έκανε εντύπωση και γιατί η δουλειά σου δεν είναι τελείως θεωρητική όπως των πολιτικών ή των δικηγόρων, έχει και πρακτικό μέρος πράγμα πολύ ευχάριστο κι ανθρώπινο, γιατί το μυαλό μας πετάει, μια δουλειά που γίνεται με τα χέρια δημιουργεί άλλη σχέση με τον χρόνο, σε περιορίζει με την ανάπτυξη της εξυπνάδας που φτάνουν οι θεωρητικοί και που τις περισσότερες φορές είναι περιττή γιατί δεν ανταποκρίνεται σε έργο.
Είσαι λοιπόν μια ευχάριστη έκπληξη εδώ στον ιστότοπο :)

Ανώνυμος είπε...

Χωρίς ίσως να το καταλαβαίνεις ήδη γράφεις μόνη σου ... τα σχόλια που προφανώς είναι το ίδιο σημαντικά όσο και η αρχική δημοσίευση.

Ανώνυμος είπε...

Έχω αντιγράψει αυτή την εικόνα με τον χείμαρο και τη βλέπω στο screen saver, πολύ ωραία.
Σε ποιό μέρος βρίσκεται ;

Ανώνυμος είπε...

Είναι το ποτάμι στην Αριδαία. Δίπλα στις θερμές πηγές. Πολύ ωραία τοποθεσία. Αν δεν έχεις πάει, αξίζει..